2020 წლის 31 ოქტომბერი საქართველოსთვის უმნიშვნელოვანესი თარიღია, რადგან საპარლამენტო არჩევნები პირველად ჩატარდება პროპორციულთან მიახლოებული მოდელით. ხალხის ნება მთავრობის ძალაუფლების საფუძველია: მოქალაქეები ახლა ყველაზე დიდი პასუხისმგებლობის წინაშე ვართ. უნდა ავირჩიოთ ის უმაღლესი წარმომადგენლობითი და საკანონმდებლო ორგანო, რომელიც 4 წლის განმავლობაში გავლენას მოახდენს ქვეყნის მომავალზე. რას განსაზღვრავს ერთი ხმა და რატომ არის არჩევნებზე წასვლა მნიშვნელოვანი?
სანამ ამ კითხვებზე პასუხს გავცემთ, მანამდე რამდენიმე თვით უკან უნდა გადავინაცვლოთ. 2020 წლის 8 მარტს ოპოზიციამ და მმართველმა გუნდმა მიიღეს უმნიშვნელოვანესი გადაწყვეტილება, რომელიც წინ გადადგმული ნაბიჯია საქართველოში პოლიტიკური გარემოს დეპოლარიზაციისკენ. კერძოდ, მათ ხელი მოაწერეს მემორანდუმს, რომლის მიხედვითაც:
- 150 დეპუტატიდან 120 აირჩევა პროპორციული, 30 კი – მაჟორიტარული სისტემით
- პოლიტიკური პარტიებისთვის დადგინდა 1%-იანი ბარიერი
- ხმების 40%-ზე ნაკლების მიმღები პარტია საპარლამენტო უმრავლესობას ვერ შექმნის.
თუმცა, ეს გადაწყვეტილება დიდი ბრძოლის შედეგია. ალბათ ყველას გახსოვთ, რომ პროპორციული საარჩევნო სისტემის მოთხოვნით აქციები ჯერ კიდევ 2019 წლის ზაფხულში დაიწყო. 20 ივნისს მოქალაქეებმა საპროტესტო მსვლელობა დაიწყეს – ისინი რუსული დელეგაციის ვიზიტსა და ოკუპაციას აპროტესტებდნენ. მშვიდობიანი აქცია პოლიციამ ძალის გამოყენებით დაშალა. ბიძინა ივანიშვილმა საზოგადოებას დაპირება მისცა, რომ 2020 წელს ქვეყანა პროპორციულ სისტემაზე გადავიდოდა, თუმცა, ქართულმა ოცნებამ კანონპროექტი ჩააგდო. ამის შემდეგ საპროტესტო აქციები და პარლამენტის პიკეტირებები გაგრძელდა. პროტესტი რამდენიმე კვირა გრძელდებოდა, მოლაპარაკებები კი დიპლომატების მედიატორობით დაიწყო. საბოლოოდ, ოპოზიცია და ხელისუფლება 120/30-იან ფორმატზე შეთანხმდნენ.
საარჩევნო სისტემის ცვლილება ამომრჩევლის ხმას მეტ გავლენას ანიჭებს. მიზეზი მარტივია: დაბალი ბარიერი და გაზრდილი პროპორციული მანდატების რაოდენობა კოალიციური მთავრობის ჩამოყალიბებას შეუწყობს ხელს. მედია, არასამთავრობო ორგანიზაციები, პოლიტიკოსები – ყველა მოგვიწოდებს, რომ თითოეული მოქალაქის ხმა გადამწყვეტია. რეალურად, ეს სიმართლეა და მსოფლიოს ისტორიაში ამის უამრავი მაგალითი არსებობს. მაგალითად, საქართველოში 1995 წელს ირაკლი ბათიაშვილმა ირაკლი მაჭავარიანს ვაკის მაჟორიტარულ არჩევნებში ერთი ხმით მოუგო. გარდა ამისა, ერთმა ხმამ ამერიკაში 1776 წელს გერმანული ენის ნაცვლად ინგლისური დაამკვიდრა, ხოლო 1876 წელს კი რეზერფორდ ჰეისი აშშ-ის პრეზიდენტად აქცია.
როგორი იქნება საქართველო 1-ელ ნოემბერს? ამ კითხვაზე პასუხს თითოეული მოქალაქე სულ მალე გავცემთ. ქვეყნის მომავალი ჩვენს ხელშია – თუ ამაში ეჭვი გეპარებათ, წარმოგიდგენთ საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტის ვიდეორგოლს, რომელზეც კრეატიულმა სააგენტო Leavingstone-მა იმუშავა: დაფიქრებულხართ, რას გეტყოდნენ თქვენთვის საამაყო ადამიანები დღეს?
ყველა პარტია მაქსიმალურად ბევრი ხმის მოპოვებას ცდილობს. გარდა პირისპირი შეხვედრებისა, პოლიტიკოსები აქტიურად იყენებენ სოციალურ მედიას. სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოებამ (ISFED) მოამზადა ანგარიში, რომელშიც გაანალიზებულია 2020 წლის 1-ლი სექტემბრიდან 10 ოქტომბრის ჩათვლით საქართველოში წინასაარჩევნო კამპანიების ძირითადი ტენდენციები. იმ გვერდებს შორის, რომლებიც პოლიტიკურ რეკლამას ათავსებდნენ, ყველაზე მეტი თანხა გიორგი ვაშაძის ოფიციალურ გვერდზე დაიხარჯა. მას მოჰყვებიან ევროპული საქართველოს, ლელოსა და ქართული ოცნების ოფიციალური გვერდები.
რაც შეეხება რეკლამის მნახველთა აუდიტორიას, ყველაზე მეტი წილი 25-34 წლის ასაკობრივი კატეგორიის მომხმარებლებზე მოდის, სქესის მიხედვით კი თითქმის თანაბრად იყოფა. „საანგარიშო პერიოდში Facebook-ისა და Instagram-ის პლატფორმებზე პოლიტიკური პარტიებისა და პარლამენტის წევრობის კანდიდატების 4,920 დეკლარირებული ან Facebook-ის მიერ პოლიტიკურად მონიშნული რეკლამა განთავსდა. მათ შორის ყველაზე მეტი პოლიტიკური რეკლამა ქართული ოცნების გვერდებზე გამოქვეყნდა. მას მნიშვნელოვნად ჩამორჩება სხვა საარჩევნო სუბიექტების მიერ განთავსებული რეკლამების რიცხვი.“ – ვკითხულობთ ანგარიშში.
საბოლოო ჯამში, თითოეული მოქალაქის მიერ გააზრებული პასუხისმგებლობა უკეთესი ხარისხის არჩევნებს ნიშნავს. საქართველო არის დემოკრატიული ქვეყანა და ჩვენ კიდევ ერთხელ უნდა დავამტკიცოთ, რომ ძლიერი სამოქალაქო სექტორი ვართ. ამისთვის კი იმის გააზრებაა საჭირო, რომ თითოეული ხმა გადამწყვეტია.
